Του Πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη
Αυτά τα λόγια του μεγάλου Δανού φιλοσόφου, που θεμελίωσε τον θεολογικό υπαρξισμό, αγάπησε το Χριστό και άσκησε αυστηρή κριτική στην εκκλησία του, μου ’ρχονται στο νου αυτές τις μέρες, που γιορτάζομε τη γέννηση του Χριστού, δηλ. την ενανθρώπηση Του, την ενσάρκωση Του, την είσοδο Tου - ως Θεανθρώπου - στο χρόνο της ιστορίας.
Σταματάς με δέος και θαυμασμό, μπροστά στο παράδοξο και φοβερό Μυστήριο. Στο γεγονός που τέμνει στα δύο την ανθρώπινη ιστορία. Στη νέα σχέση Θεού και κόσμου. Στο μήνυμα της ειρήνης, που απαιτούν κατεξοχήν οι σημερινοί καιροί, για την ύπαρξη της ζωής πάνω στον ευλογημένο πλανήτη μας, για να μην καταντήσει κατάρα και απειλή θανάτου.
Αν επιλέγω αυτά τα λόγια, είναι γιατί εκφράζουν μ’ ένα απόλυτα υπαρξιακό τρόπο - στη σημερινή σκέψη και νοοτροπία του κόσμου - την πραγματικότητα της ενανθρώπησης του Θεού, ως «το μόνον καινόν υπό τον ήλιον» γεγονός ελπίδας και ζωής. Ένα γεγονός που έχει τη δύναμη, να διασώσει το πρόσωπο του ανθρώπου, από την αλλοτρίωση και τον ευτελισμό, που τον οδηγούν, οι ανθρώπινες - χωρίς Θεό - ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες, που αποθεώνουν την ύλη και λατρεύουν πάνω από τον άνθρωπο το χρήμα - ως θεό - με αποτέλεσμα να πληρώνουν σήμερα άδικα, οι απλοϊκοί και ανεύθυνοι άνθρωποι, τις συνέπειες αυτής της νιτσεϊκής αλαζονείας.
Υπάρχουν θεολογικά κείμενα Αγίων και Πατέρων της εκκλησίας, για τη γέννηση του Χριστού, που τα διαβάζεις και κλαίς, από την φιλανθρωπία και την φιλοθεΐα που εκφράζουν. Γιατί δεν υπάρχει φιλοθεΐα χωρίς φιλανθρωπία, ούτε φιλανθρωπία χωρίς φιλοθεΐα. Ολόκληρη η Αγία Γραφή και η θεολογία της Ορθόδοξης εκκλησίας μας, έχουν όχι μόνο επάρκεια, αλλά και περίσσεια θεολογίας, ώστε να μη χρειάζεται να συμπληρώνεις τίποτε, από τη σοφία του κόσμου.
Πολλά από τα βιβλία του Κierkegaard έχουν μεταφρασθεί στην ελληνική γλώσσα. Ενδεικτικά αναφέρω την «Επανάληψη», την «Έννοια της ειρωνείας», την «Έννοια της αγωνίας», τη «Θυσία του Αβραάμ» Μέσα σ’ αυτά τα βιβλία, διακρίνεις μια καρδιά, που μοιάζει με τη βροντή του ηφαιστείου, που φλέγεται για το Θεό και τον άνθρωπο και συγκεκριμένα για το πρόσωπο του Χριστού, το πιο όμορφο και αληθινό πρόσωπο του κόσμου.
Η πίστη του Κierkegaard στο Χριστό, βαθειά υπαρξιακή, έφτασε στα έσχατα όρια, εκεί πουν δεν μπορούν να φτάσουν εύκολα, οι αγάπες του κόσμου, παρά μόνο η αγάπη των μαρτύρων της εκκλησίας. Ένας θεϊκός έρωτας πυρπόλησε την καρδιά του Κierkegaard και έδωσε θεολογικό - υπαρξιακό νόημα στη ζωή του ανθρώπου. Στο βιβλίο «Είτε – Είτε», ξεχωρίζει την απόλυτη πίστη, από τη σχετικότατα των ανθρωπίνων πραγμάτων. Στο πρόσωπο της Ρεγγίνας Όλσεν, της κοπέλας που αγάπησε και αρραβωνιάστηκε ο Κierkegaard, είδε τον ανθρώπινο έρωτα στις πιο δυνατές του διαστάσεις, αλλά διέλυσε τους αρραβώνες του, όταν πίστεψε ότι θα γινόταν εμπόδιο στις ιδέες του.
Τον κατέπληξε ο Σωκράτης με την ηθική διδασκαλία του, ο Αβραάμ με την απόλυτη πίστη του, ο Ιώβ με την υπομονή του, ο Ληστής στο Σταυρό με τη θεογνωσία του. Απόλυτος στην πίστη του, απόλυτος στην αγάπη του, απόλυτος στη θεολογία του, πέθανε νέος, πιστός στη θεολογική αντίληψη, ότι στο Θεό πρέπει να τα δίνεις « όλα, ή τίποτε». Όσο και να φαίνεται αυτό ανέφικτο στη σημερινή πραγματικότητα, είναι η μόνη αληθινή πίστη και ελπίδα του ανθρώπου, ενάντια στην αμφιβολία και την αμφισβήτηση, του σημερινού κόσμου.
Αναμφισβήτητα ο Κierkegaard είναι αξιοθαύμαστος για την πίστη του. Έμεινε όμως στα φιλοσοφικά – θεολογικά του όρια. Βίωσε στον απόλυτο βαθμό την πίστη και την αγάπη του στο Χριστό, έφτασε μέχρι το Γολγοθά, βίωσε την αγωνία του Σταυρού, δεν έφτασε όμως στον Πανάγιο Τάφο, στην Ανάσταση, στην ημέρα της Κυριακής. Αυτό σημαίνει, ότι δεν αξιώθηκε- όπως ο Ντοστογιέφσκυ - να συμμετάσχει στο Μυστικό Δείπνο, να κοινωνήσει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, να δει τη χριστουγεννιάτικη και αναστάσιμη Λειτουργία.
Θα ήθελα αυτό το σημείο, να είναι ένα μικρό φως σε πολλούς ανθρώπους της πατρίδας μας - ορθόδοξους χριστιανούς - που δεν φτάνουν στη χριστουγεννιάτικη λειτουργία, αλλά εξαντλούν σε μικρές φιλανθρωπικές πράξεις και σε εορταστικά έθιμα, τη γιορτή των Χριστουγέννων, σεβαστά από την εκκλησία, αλλά όχι επαρκή, για το νόημα της μεγάλης εορτής.
Νέα μόδα, τη νύχτα των Χριστουγέννων, να την περνούν κάποιοι άνθρωποι σε «ρεβεγιόν», σαν τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς και να μη συνειδητοποιούν, «πού εγεννήθη» και πού γεννάται ο Χριστός. Η Θεία Λειτουργία, το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, που κοινωνούμε, αγιάζει και θεώνει τον άνθρωπο. Από κει πηγάζουν, όλες οι καλές αλλοιώσεις, που κάνουν αληθινή και ωραία την ψυχή του ανθρώπου και ειρηνική τη ζωή του.
