Το Τριώδιο

Το Τρι­ώ­διο α­πο­τε­λεί το κι­νη­τό ε­κεί­νο τμή­μα του εκ­κλη­σι­α­στι­κού έ­τους που προ­πα­ρα­σκευά­ζει για τον ά­ξιο ε­ορ­τα­σμό των Πα­θών και της Α­να­στά­σε­ως με α­νά­λο­γα βι­ώ­μα­τα, πνευ­μα­τι­κή καλ­λι­έρ­γεια και συμ­με­το­χή, με α­γώ­να με­τα­νοί­ας, προ­σευ­χής και νη­στεί­ας.Πε­ρι­λαμ­βά­νει δέ­κα Κυ­ρια­κές. Α­πό την Κυ­ρια­κή του Τε­λώ­νου και Φα­ρι­σαί­ου μέ­χρι τον Ε­σπε­ρι­νό του Μ. Σαβ­βά­του.

Δι­αι­ρεί­ται σε δύ­ο τμή­μα­τα. Το προ της Νη­στεί­ας (Κυ­ρια­κή Τε­λώ­νου και Φα­ρι­σαί­ου, Α­σώ­του, Α­πό­κρε­ω, Τυ­ρο­φά­γου) και της Με­γά­λης Τεσ­σα­ρα­κο­στής και της Μ. Ε­βδο­μά­δας δη­λα­δή έ­ξι ε­βδο­μά­δες και μί­α (Α’ Κυ­ρια­κή των Νη­στει­ών – της Ορ­θο­δο­ξί­ας, Β’ Κυρ. Νη­στει­ών- Αγ. Γρη­γο­ρί­ου Πα­λα­μά, Γ’ Κυρ. Νη­στει­ών- Σταυ­ρο­προ­σκυ­νή­σε­ως, Δ’ Κυρ. Νη­στει­ών – Αγ. Ι­ω­άν­νου της Κλί­μα­κος, Ε’ Κυρ. Νη­στει­ών- Ο­σί­ας Μα­ρί­ας της Αι­γυ­πτί­ας, Στ’ Κυρ. Νη­στει­ών- Βα­ΐ­ων και η Με­γά­λη Ε­βδο­μά­δα).

Το Τρι­ώ­διο δι­α­μορ­φώ­θη­κε σε τε­λι­κή μορ­φή γύ­ρω στον 15ο αι­ώ­να. Ο­νο­μά­στη­κε Τρι­ώ­διο για­τί οι Κα­νό­νες κα­τά τις κα­θη­με­ρι­νές α­κο­λου­θί­ες του Όρ­θρου πε­ρι­λαμ­βά­νουν τρεις ω­δές την η’, θ’ και μια α­πό τις πρώ­τες ω­δές.

Κυ­ρια­κή Τε­λώ­νου και Φα­ρι­σαί­ου: Η συν­τρι­βή της καρ­διάς και η τα­πει­νό­φρο­νη α­πο­φυ­γή του φα­ρι­σα­ϊ­κού ε­γω­ι­σμού α­νοί­γει τις πύ­λες της α­λη­θι­νές με­τά­νοι­ας και του θεί­ου ε­λέ­ους.

Κυ­ρια­κή Α­σώ­του: Το­νί­ζε­ται το πνεύ­μα της με­τά­νοι­ας και το με­γα­λεί­ο της χρι­στι­α­νι­κής ε­λευ­θε­ρί­ας.

Κυ­ρια­κή των Α­πό­κρε­ω: Προ­η­γεί­ται το Ψυ­χο­σάβ­βα­το υ­πέρ «πάν­των των α­π’ αι­ώ­νος κοι­μη­θέν­των ευ­σε­βώς ε­π’ ελ­πί­δι α­να­στά­σε­ως ζω­ής αι­ω­νί­ου». Α­κο­λου­θεί την Κυ­ρια­κή η υ­πό­μνη­ση της μελ­λού­σης κρί­σε­ως και η προ­τρο­πή για με­τά­νοι­α. Ο Χρι­στός εμ­φα­νί­ζε­ται ε­πί θρό­νου δό­ξης.

Κυ­ρια­κή της Τυ­ρο­φά­γου ή του α­πω­λε­σθέν­τος Πα­ρα­δεί­σου της τρυ­φής: Με­τά την προ­πα­ρα­σκευ­ή των ψυ­χών προς με­τά­νοι­αν αρ­χί­ζει και η σω­μα­τι­κή συμ­με­το­χή στη νη­στεί­α.

Η Με­γά­λη Τεσ­σα­ρα­κο­στή έ­χει βα­σι­κό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό της την εγ­κρά­τεια και τη νη­στεί­α. Προ­βάλ­λει συν­τα­ρα­κτι­κά πρό­τυ­πα.

Α’ Κυ­ρια­κή των Νη­στει­ών ή της Ορ­θο­δο­ξί­ας. Το Σάβ­βα­το το πα­ρά­δειγ­μα του Αγ. Θε­ο­δώ­ρου, που μας θυ­μί­ζει πό­σο δυ­να­τή εί­ναι η ζων­τα­νή πί­στη. Την Κυ­ρια­κή της Ορ­θο­δο­ξί­ας η α­να­στή­λω­ση των ει­κό­νων, η νί­κη των κα­θα­ρών των πνευ­μα­τι­κών αν­θρώ­πων α­πέ­ναν­τι σε κά­θε πλά­νη και αί­ρε­ση.

Β’ Κυ­ρια­κή των Νη­στει­ών- Αγ. Γρη­γο­ρί­ου του Πα­λα­μά: Κεν­τρι­κό θέ­μα η νη­στεί­α, η προ­σευ­χή και η έν­το­νη ά­σκη­ση της ε­λε­η­μο­σύ­νης. Αυ­τά βο­η­θούν τον ε­σω­τε­ρι­κό κα­θαρ­μό. Πρό­τυ­πο ο Αγ. Γρη­γό­ριος ο Πα­λα­μάς. Στο πρό­σω­πό του συγ­κεν­τρώ­νε­ται σο­φί­α και γνώ­ση που αν­θί­ζουν α­πό μια βα­θειά ορ­θό­δο­ξη πί­στη.

Γ’ Κυ­ρια­κή των Νη­στει­ών- της Σταυ­ρο­προ­σκυ­νή­σε­ως. Τώ­ρα υ­μνεί­ται ο Σταυ­ρός, ο «της ε­γέρ­σε­ως Χρι­στού τας αυ­γάς φω­το­βο­λείν». Ο άν­θρω­πος το­πο­θε­τεί­ται α­πέ­ναν­τι στο Σταυ­ρό. «Ό­στις θέ­λει ο­πί­σω μου ελ­θείν α­παρ­νη­σά­σθω ε­αυ­τόν και α­ρά­τω τον σταυ­ρόν αυ­τού». Ο Σταυ­ρός προ­βάλ­λε­ται ως στή­ριγ­μα και βο­ή­θεια.

Δ’ Κυ­ρια­κή των Νη­στει­ών- Αγ. Ι­ω­άν­νου της Κλί­μα­κος. Με­τά την ά­σκη­ση ο δρό­μος της α­νυ­ψώ­σε­ως. Ο Αγ. Ι­ω­άν­νης της Κλί­μα­κος προ­σφέ­ρει την αν­θρώ­πι­νη εμ­πει­ρί­α της μυ­στι­κής α­νό­δου.

Ε’ Κυ­ρια­κή των Νη­στει­ών – της Ο­σί­ας Μα­ρί­ας της Αι­γυ­πτί­ας. Βα­θειά συ­νει­δη­τή με­τά­νοι­α. Πρό­τυ­πον η Ο­σί­α Μα­ρί­α η Αι­γυ­πτί­α, η πρώ­ην α­μαρ­τω­λή, α­σκή­τρια της ε­ρή­μου για 47 ο­λό­κλη­ρα χρό­νια. Την Τε­τάρ­τη ο Μέ­γας Κα­νό­νας και την Πα­ρα­σκευ­ή ο Α­κά­θι­στος Ύ­μνος.

ΣΤ’ Κυ­ρια­κή των Νη­στει­ών- Βα­ΐ­ων: ( Το Σάβ­βα­το η α­νά­στα­ση του Λα­ζά­ρου). Η θρι­αμ­βευ­τι­κή εί­σο­δος του Ι­η­σού στα Ι­ε­ρο­σό­λυ­μα.

Με­γά­λη Ε­βδο­μά­δα: Εί­σο­δος στο χώ­ρο του μυ­στη­ρί­ου. Η Μεγ. Τεσ­σα­ρα­κο­στή μάς προ­ε­τοί­μα­σε με τη χά­ρη του Θε­ού και τη δι­κή μας προ­σπά­θεια, στην τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, στη με­τά­νοι­α, στην προ­σο­χή, την ά­σκη­ση, την νη­στεί­α και προ­σευ­χή για τη συμ­με­το­χή μας στη θεί­α Κοι­νω­νί­α.

Στην πο­ρεί­α των η­με­ρών η δι­κή μας προ­σπά­θεια παί­ζει βα­σι­κό ρό­λο. Η χά­ρη του Θε­ού τον α­πο­φα­σι­στι­κό. Η εί­σο­δος μας στο χώ­ρο του α­γί­ου και η ζω­ή μας μέ­σα στον κό­σμο του «φρι­κτού» και συ­νά­μα «γο­η­τευ­τι­κού μυ­στη­ρί­ου» της αν­θρώ­πι­νης ύ­παρ­ξης μπο­ρεί να γί­νει πραγ­μα­τι­κό­τη­τα.