«Το γαρ κατ’ εικόνα, ο Θεός προσελάβετο»

Του πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη

Γεν. Αρχιερατικού Επιτρόπου Ι. Μ. Πέτρας & Χερρονήσου

Σε ένα αγιορείτικο Ευχολόγιο, υπάρχει ένα τροπάριο, για την εξόδιο ακολουθία των Μοναχών που λέει:  «Όταν θα ανοίξεις γη και γίνεις τάφος, θα δεχτείς τον άνθρωπο, που πλάστηκε την αρχή από το χώμα σου, με το χέρι του Θεού και τώρα επιστρέφει σε σένα, που τον γέννησες. Εσύ υπόδεξαι το σώμα του, γιατί το «κατ’ εικόνα» δηλ. την ψυχή του, την πήρε  ο Θεός» .

Η Αγία  Γραφή,  μιλεί για την κατ’ εικόνα δημιουργία του ανθρώπου, από το Θεό. Το σώμα του ανθρώπου στη βιολογική του ύπαρξη,  δεν διαφέρει  πολύ από την υπόλοιπη δημιουργία. Αυτό σημαίνουν τα λόγια της Αγίας Γραφής, ότι έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο από το χώμα της γης. Εκείνο που διαφοροποιεί απόλυτα τον άνθρωπο από την κτιστή  δημιουργία και τον κάνει ασύγκριτο και ανόμοιο μ’ όλα τα πλάσματα της γης, είναι το «κατ’  εικόνα». Είναι δηλ. η  πνευματική  υπόσταση, που έδωσε στον άνθρωπο ο Θεός με την πνοή του.

Αυτό που με το θείο εμφύσημα, δίνει ο Θεός στον άνθρωπο,  είναι η λογική ψυχή.  Η ψυχή αυτή δεν προέρχεται από την ουσία του Θεού, αφού ο Θεός στην ουσία του είναι αμέθεκτος,  απλησίαστος και ακατάληπτος, αλλά από την αγάπη Του. Αυτό σημαίνει, ότι ο άνθρωπος δεν είναι άσχετος με το Θεό, είναι ζωντανή εικόνα του Θεού με θεϊκά χαρίσματα και με  προορισμό να μοιάσει στο Θεό δηλ. στην αγιότητα του Θεού.

Αυτή  η ψυχή   δεν γνωρίζει θάνατο, ούτε φθορά, ούτε αφανισμό. Το Αρχέτυπο σύμφωνα με το οποίο ο Θεός έπλασε  τον άνθρωπο, ήταν ο  Χριστός.   Όταν λοιπόν πεθαίνει ο άνθρωπος, το σώμα του παραδίνεται στη γη, να γίνει χώμα και η ψυχή του στο Θεό, να ζήσει αιώνια κοντά του. Στην ψυχή διασώζεται ολόκληρη η προσωπικότητα του ανθρώπου, το λογικό του, η ελευθερία του, η συνείδηση του, η αγάπη του και όλες οι αρετές του, το μίσος του και όλες του οι κακίες.

Το μυστήριο της αθανασίας του ανθρώπου, το πιστεύουν   όλες οι θρησκείες. Από τα πανάρχαια χρόνια, γνωρίζομε την πίστη του Ομήρου, για τις ψυχές των ηρώων του. Γνωρίζομε τον Άδη της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και τις απόψεις για την αθανασία της ψυχής, των Ελλήνων φιλοσόφων. Γνωρίζομε από τον Πλάτωνα την διδασκαλία  του Σωκράτη για την αθανασία της ψυχής  στον Κρίτωνα και την συμφιλίωση με τον θάνατο στον Φαίδωνα. Σε όλες τις θρησκείες  η αθανασία του ανθρώπου, επικεντρώνεται στην ψυχή του και η αθανασία της ψυχής, στη σχέση της με το Θεό.

Μόνο όμως στον Χριστιανισμό,  υπάρχει η ερμηνεία για την αθανασία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι προορισμένος για την αιωνιότητα, ως ζωντανή εικόνα του Χριστού. Όταν δηλ.  το «κατ’ εικόνα» αμαυρώθηκε από την αμαρτία, ο Χριστός με την ενανθρώπηση του,  προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, τη σύνδεσε με τον εαυτό του,  την ανακαίνισε, την  αγίασε,  την ανάστησε και την ανέβασε με την Ανάληψη του στον ουρανό. Εκεί υπάρχει νέφος Αγίων, Δικαίων, Προφητών,  Αποστόλων,  Μαρτύρων και Οσίων που την ύπαρξη  και την αθανασία τους, την οφείλουν στο Θεό.

Είναι κρίμα που η εποχή μας έχει το θλιβερό προνόμιο, να είναι τελείως υλιστική. Πουθενά πνεύμα, πουθενά ψυχή, πουθενά αιωνιότητα και σε πολλές περιπτώσεις πουθενά Θεός. Γι’ αυτό υπάρχει τόση απελπισία στον κόσμο.  Γι’ αυτό υπάρχει τόση αμαρτία στον άνθρωπο. Γι’ αυτό ο άνθρωπος δεν φοβάται το κακό, δεν λογαριάζει την αδικία, δεν πιστεύει στην αιωνιότητα της ψυχής του, τις περισσότερες φορές, δεν πιστεύει, «ούτε στην ίδια του την απιστία!»

Μια μαντινάδα εδώ στην Κρήτη, φανερώνει την αντίληψη  του ανθρώπου, για το θάνατο και την αθανασία: 

Χαρά στη μοίρα σας βουνά, που Χάρο δεν φοβάστε.

Μόνο ανειμένετε άνοιξη, να πρασινολογάστε.

Είναι πραγματικά τραγικό, να πιστεύει ο άνθρωπος στην αιωνιότητα της ύλης και να μην μπορεί να πιστέψει στην αιωνιότητα της ψυχής του. Μια σοβαρή αιτία  είναι ο ηθικός μηδενισμός της σύγχρονης ζωής.  «Μην πιστεύεις τίποτε. Μην ελπίζεις τίποτε. Μην παίρνεις σοβαρά τη ζωή. Η ζωή είναι ανόητη. Ο άλλος άνθρωπος είναι η κόλαση».

Απέναντι σ’ όλα αυτά, έρχονται τα λόγια του Μ. Βασιλείου, να δώσουν την ερμηνεία:  «Άνθρωπε,  δεν είσαι πια γη, ούτε στη γη θα καταλήξεις. Συνδέθηκες με τον Χριστό, που είναι η Ζωή και θα υψωθεί η ψυχή σου μαζί με το σώμα σου,  άφθαρτο στη βασιλεία του Θεού». Όχι λοιπόν μόνο η ψυχή είναι αθάνατη, αλλά και το σώμα αγιάζεται, ενδύεται αφθαρσία, γίνεται «άγια λείψανα» και πνευματικό πια και αναστημένο, ζει αιώνια κοντά στο Χριστό.

Είναι αυτό που λέει ο Ιωάννης στην Αποκάλυψη: «Είδα  καινούργιο ουρανό και καινούργια γη. Φωτεινές ψυχές και αναστημένα σώματα. Ο Θάνατος και ο Διάβολος είχαν καταργηθεί  Το Α και το Ω, η Αρχή και το Τέλος, ήταν   ο Χριστός και η Εκκλησία Του».