Του Πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη
Γεν. Αρχιερατικού Επιτρόπου
Ι. Μητροπόλεως Πέτρας & Χερρονήσου
Ανθρώπινες παραδόσεις και θεϊκές εντολές
Έρχονται στον Ιησού από τα Ιεροσόλυμα Γραμματείς και Φαρισαίοι και του λένε: «Γιατί οι μαθητές σου παραβιάζουν την παράδοση των προγόνων μας και δεν πλένουν τα χέρια τους πριν να φάνε, σύμφωνα με τα θρησκευτικά έθιμα και δεν τηρούν τις διατάξεις περί καθαρμών των ποτηριών και των σκευών που χρησιμοποιούν;» Ο Ιησούς τους απάντησε: «Εσείς γιατί παραβαίνετε την εντολή του Θεού, με πρόσχημα την παράδοση σας; Ενώ ο Θεός έδωσε εντολή: «Να τιμάς τον πατέρα σου και τη μητέρα σου» εσείς λέτε: «Αν πω, ότι αυτό που μου ζητά ο πατέρας μου ή η μητέρα μου, «το έχω τάξει στο ναό», απαλλάσσομαι από την υποχρέωση να το δώσω στον πατέρα μου, που θα ωφεληθεί απ’ αυτό και το έχει ανάγκη. Δηλ. απαλλάσσεστε από την υποχρέωση να βοηθήσετε τον πατέρα σας. Επομένως ακυρώνετε την εντολή του Θεού, που λέει να αγαπάτε τους γονείς σας. Είστε υποκριτές. Καλά είπε για σας ο Ησαϊας. «Αυτός ο λαός με προσεγγίζει με τα λόγια και με τιμά με τα χείλη του, η καρδιά του όμως βρίσκεται πολύ μακριά μου. Δεν ωφελεί που με λατρεύουν, αφού διδάσκουν εντολές, που επινόησαν οι άνθρωποι».
Στο σημείο αυτό ο Ιησούς θίγει ένα πολύ σπουδαίο θέμα. Ότι δηλ. στις εντολές του Θεού και στο νόμο του Μωυσέως, εισχώρησαν κατά καιρούς ανθρώπινες παραδόσεις, οι οποίες επινοήθηκαν για να ακυρώσουν και να κλονίσουν τις εντολές του Θεού. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις προτεραιότητα έχει το θέλημα του Θεού, όσο κι αν φαίνονται ωφέλιμες οι παραδόσεις των ανθρώπων, που πάντοτε κρύβουν κάποια σκοπιμότητα.
Τι κάνει τον άνθρωπο ακάθαρτο
Ο Ιησούς φώναξε τον κόσμο κοντά του και τους είπε: «Ακούσετε με και καταλάβετε το. Τον άνθρωπο δεν τον κάνει ακάθαρτο ό,τι μπαίνει από το στόμα του, αλλά ό,τι βγαίνει από το στόμα του. Αυτό κάνει τον άνθρωπο ακάθαρτο».
Τότε του είπαν οι μαθητές του: «Ξέρεις πως οι Φαρισαίοι σκανδαλίστηκαν μ’ αυτά τα λόγια που άκουσαν;» Κι αυτός τους αποκρίθηκε: «Κάθε φυτεία που δεν τη φύτεψε ο ουράνιος Πατέρας μου θα ξεριζωθεί. Αφήστε τους Φαρισαίους. Είναι τυφλοί που οδηγούν τυφλούς. Κι όταν τυφλός οδηγεί τυφλό, θα πέσουν κι οι δυο στο ίδιο χαντάκι».
Τότε πήρε το λόγο ο Πέτρος και του είπε: «Εξήγησε μας αυτά που είπες πριν». Ο Ιησούς απάντησε: «Ούτε εσείς οι μαθητές μου δεν μπορείτε να καταλάβετε πως, ό,τι μπαίνει στο στόμα, προχωρεί στην κοιλιά κι έπειτα αποβάλλεται; Όσα όμως βγαίνουν από το στόμα προέρχονται από την καρδιά κι αυτά είναι που κάνουν ακάθαρτο τον άνθρωπο. Μέσα από την καρδιά των ανθρώπων πηγάζουν, οι κακές σκέψεις, μοιχείες, πορνείες, φόνοι, κλοπές, πλεονεξίες, πονηριές, δόλος, ακολασία, φθόνος, βλασφημία, αλαζονεία, αφροσύνη. Όλα αυτά τα κακά πηγάζουν μέσα από τον άνθρωπο».
Εδώ ελέγχει ο Χριστός την υποκρισία των Φαρισαίων. Το να πλύνεις τα χέρια σου πριν να φας, είναι πράξη καθαριότητος και πολιτισμού. Οι Φαρισαίοι σ’ αυτό απέδιδαν θρησκευτική σημασία. Ότι δηλ. η επαφή τους με τους άλλους ανθρώπους, τους μόλυνε, επειδή οι άλλοι ήταν αμαρτωλοί. Γι’ αυτό έκαναν καθαρμούς για να απαλλαγούν από την ακαθαρσία που δέχονταν στην αγορά και στην επικοινωνία τους με τους άλλους ανθρώπους. Αυτό δεν ήταν φυσικά εντολή του Θεού, αλλά δική τους εφεύρεση.
Ο Χριστός παίρνει αφορμή απ’ αυτό για να πει, ότι η ψυχική και πνευματική ακαθαρσία, βγαίνει μέσα από την καρδιά του ανθρώπου. Εκεί έχουν την έδρα τους όλα τα πάθη. Δεν μολύνεται λοιπόν ο άνθρωπος από τα ακάθαρτα χέρια ή από τα φαγητά, αλλά από τις κακίες που υπάρχουν στην καρδιά του.
Σ’ αυτό το σημείο χρειάζεται μια διευκρίνιση, σχετικά με τη νηστεία, που έχει ορίσει η Εκκλησία. Πολλοί λένε, ότι τα φαγητά δεν μολύνουν τον άνθρωπο, επομένως η νηστεία δεν χρειάζεται. Μα ακριβώς γι’ αυτό η Εκκλησία θεσμοθέτησε τη νηστεία, την οποία άλλωστε ποτέ δεν αρνήθηκε ο Χριστός, αφού πριν αρχίσει το έργο του, νήστεψε στην έρημο 40 ημέρες.
Για την Εκκλησία κανένα φαγητό δεν είναι ακάθαρτο. Ούτε το κρέας, ούτε το ψάρι, ούτε το λάδι. Όλα είναι ευλογημένα. Επέλεξε φαγητά η Εκκλησία, με λιγότερα λιπαρά, για να βοηθήσει τον άνθρωπο να κυριαρχήσει στα πάθη του, στις παράλογες επιθυμίες του. Σε ό,τι φέρνει απληστία στο σώμα του, σκοτισμό στο νου του, εμπάθεια στην καρδιά του, λησμονιά στη συνείδηση του. «Όπου ο Διόνυσος, εκεί κι η Αφροδίτη», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες.
Η νηστεία έχει σκοπό να νικήσει τα πάθη, όχι να βλάψει το σώμα. Γι’ αυτό οι Πατέρες λένε: Είμαστε «παθοκτόνοι», όχι «σωματοκτόνοι». Η νηστεία απαλλάσσει την καρδιά απ’ όλα τα πάθη. Και από τα σαρκικά και από τα ψυχικά. Τα σαρκικά πάθη, όπως η φιληδονία, γεννούν τα ψυχικά, όπως είναι η φιλαργυρία και η σκληρότητα. Από τα ψυχικά γεννιούνται τα πνευματικά, όπως είναι ο εγωισμός, η κενοδοξία και η έπαρση.
