Του Πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη
Γεν. Αρχιερ. Επιτρόπου Ι. Μητροπόλεως
Πέτρας & Χερρονήσου
Η
προαιώνια γέννηση του Χριστού, προϋποθέτει ως Αρχή και πηγή της θεότητος τον
Πατέρα. Από τον Πατέρα γεννάται ο Υιός
και εκπορεύεται το Άγιο Πνεύμα. «Αγγένητος ο Πατήρ, Γεννητός ο Υιός, Εκπορευτόν το Άγιον Πνεύμα». Όμως αυτή η
γέννηση του Υιού, δεν έχει σχέση ούτε με το χρόνο, ούτε με την αιωνιότητα, αλλά
με την «αϊδιότητα» του Θεού. Λέμε: «Αναρχος
ο Πατέρας, Συνάναρχος ο Υιός, Συναϊδιο
το Άγιο Πνεύμα». Αυτό σημαίνει: «Θεός
τέλειος ο Πατέρας. Θεός τέλειος ο Υιός. Θεός
τέλειος το Άγιο Πνεύμα». Τρία
πρόσωπα, ισότιμα και ισοδύναμα. Τα τρία
πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Όχι όμως τρεις Θεοί, αλλά ένας Θεός. Μία ουσία, μία
φύσις, μία ενέργεια, τρεις υποστάσεις, τρία πρόσωπα.
Αυτό
φαίνεται καθαρά στο Σύμβολο της πίστεως:
«Και εις ένα Κύριον Ιησούν
Χριστόν, τον Υιόν του Θεού, τον μονογενή, τον εκ του πατρός γεννηθέντα π ρ ο π ά ν τ ω ν τ ω ν α
ι ώ ν ω ν. Φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού, γεννηθέντα, ου
ποιηθέντα, ο μ ο ο ύ σ ι ο ν τω Πατρί,
δι’ ού τα πάντα εγένετο» . Και για το Άγιο Πνεύμα: «Και
εις το Πνεύμα το Άγιον, το κύριον, το
ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ σ υ μ π ρ ο σ κ υ ν ο ύ μ ε ν ο ν και
συνδοξαζόμενον».
Γι’ αυτό το λόγο αρχίζει η λειτουργία μας, με
το: «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός
και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Βαπτίζομε ένα παιδί: «εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και
του Αγίου Πνεύματος». Στεφανώνομε ένα ανδρόγυνο: «εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Χειροτονούμε ένα ιερέα και
παρακαλούμε να έρθει σ’ αυτόν «η χάρις
του Παναγίου Πνεύματος». Τελούμε
τη θεία λειτουργία και παρακαλούμε το
Θεό να καταπέμψει το Πανάγιο Πνεύμα και να «μεταβάλλει» τον άρτο και τον οίνο, σε Σώμα και Αίμα του Χριστού.
Όλες οι ακολουθίες της εκκλησίας
αρχίζουν: «εις το όνομα του Πατρός και
του Υιού και του Αγίου Πνεύματος»,
Είναι κρίμα και φοβερή αμαρτία, να νομίζουν
κάποιοι άνθρωποι, ότι το Άγιο Πνεύμα είναι περιστέρι, επειδή φάνηκε στον Ιορδάνη, «εν είδει περιστεράς».
Σαν περιστέρι το είδε ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, αλλά
ούτε υπήρξε ποτέ περιστέρι, ούτε έγινε περιστέρι, ούτε είναι περιστέρι. Με τη
μορφή του περιστεριού, εμφανίστηκε στον Ιορδάνη. Με τη μορφή της «νεφέλης», εμφανίστηκε στο όρος Θαβώρ, την ώρα της Μεταμορφώσεως. Με
τη μορφή των «πυρίνων γλωσσών»,
εμφανίστηκε στους αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής. Ούτε περιστέρι είναι,
ούτε νεφέλη, ούτε πύρινη γλώσσα. Γι’ αυτό λέμε, «εν είδει περιστεράς» και
«εν είδει πυρίνων γλωσσών».
Το
Άγιο πνεύμα είναι Θεός, όπως ο Πατέρας και όπως ο Υιός. Δεν είναι
αμαρτία που εικονίζεται σαν περιστέρι
στα Θεοφάνεια και με πύρινες γλώσσες την Πεντηκοστή. Αμαρτία είναι να μην
γνωρίζομε, ότι είναι τέλειος Θεός, «ομοούσιος»
με τον Πατέρα και τον Υιό. Και για να
εδραιωθεί μέσα μας, η ορθόδοξη ερμηνεία των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος,
πρέπει να έχομε πάντα στο νου μας, την εικόνα των «τριών αγγέλων», που φιλοξενήθηκαν από τον Αβραάμ, στη Δρυ του
Μαμβρή και αποτελούν τον πιο αυθεντικό συμβολισμό της Αγίας Τριάδος. Η εικόνα
των τριών αγγέλων, ως εικόνα της Αγίας Τριάδος, έφθασε στην αυθεντικότερη τριαδολογική της έκφραση, στην εικόνα του Ρώσου μοναχού Ανδρέα Ρουμπλιώφ,
στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου του Ράντονεζ.
Παρακολούθησα
μια εκπομπή στην τηλεόραση, κάποιων δημοσιογράφων, που ρωτούσαν να τους πουν τι πιστεύουν, ότι είναι ο Χριστός. Το τι
ακούστηκε δεν περιγράφεται! Ότι «ήταν» σοφός, μεγάλος δάσκαλος,
κοινωνικός επαναστάτης, προφήτης, θαυματοποιός, άγιος άνθρωπος, με μεγάλη θεϊκή
δύναμη. Κανείς δεν είπε, ότι «ήταν» ή «είναι»
Θεός ή Θεάνθρωπος. Γι’ αυτό το λόγο, θα ήθελα, να διευκρινίσομε μερικά πράγματα
για την πίστη μας.
Σχετικά με τη
διάκριση «ουσίας και ενεργειών» στο
Θεό, μπορούμε να αναφέρομε ένα απλό παράδειγμα, από το ηλιοκεντρικό μας σύστημα.
Η γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο και δέχεται τις ακτίνες του, που της
δίνουν φως και ζωή. Ο ήλιος στο κέντρο του είναι πύρινος. Ούτε μπορούμε να τον πλησιάσομε,
ούτε να τον δούμε, γιατί θα καούμε.
Δεχόμαστε όμως τις ακτίνες του. Φωτιζόμαστε, ζεσταινόμαστε κι εμείς οι άνθρωποι
κι ολόκληρη η κτίση. Με το φως του ήλιου μεγαλώνουν τα φυτά, ζουν τα ζώα, ανθίζουν
τα λουλούδια και υπάρχουν οι άνθρωποι.
Ένα άλλο
παράδειγμα: «Αν πιάσομε ένα ηλεκτρικό
καλώδιο γυμνό, θα πεθάνουμε. Όταν όμως ενώσουμε μια λάμπα στο καλώδιο,
φωτιζόμαστε. Την ενέργεια του ηλεκτρικού ρεύματος, την βλέπουμε, την
χαιρόμαστε, μας βοηθά. Την ουσία του δεν μπορούμε να την πιάσουμε». .
συνεχίζεται ...
