Του Πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη
Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου
Ι. Μητροπόλεως Πέτρας & Χερρονήσου
Το Μυστήριο της Αγίας Τριάδος
Σε θεολογική σπουδαιότητα είναι μεγάλη η εορτή των Θεοφανείων, όσο και των Χριστουγέννων. «Θεός εφανερώθη εν σαρκί», λέμε τα Χριστούγεννα. Ο Θεός φανερώθηκε ως άνθρωπος. Τα Θεοφάνεια γιορτάζομε τη φανέρωση της Αγίας Τριάδος. «Του Γενήτορος η φωνη προσεμαρτύρει σοι, αγαπητόν σε Υιόν ονομάζουσα και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς, εβεβαίου του λόγου το ασφαλές». «Όταν βαπτιζόσουνα στον Ιορδάνη Κύριε και άνοιξαν οι ουρανοί και ο Ιορδάνης εστράφη εις τα οπίσω, λόγω γης θεότητας σου, του Θεού Πατέρα η φωνή από τον ουρανό έδινε τη μαρτυρία, ότι είσαι Θεός και σε ονόμαζε Υιό του αγαπημένο. Και το Άγιο Πνεύμα με μορφή περιστεριού, βεβαίωνε αυτή την αλήθεια».
Ο «άσαρκος Λόγος» της Παλαιάς Δοαθήκης, ως «Ένσαρκος Λόγος» της Καινής Διαθήκης, αποκαλείται τα Θεοφάνεια, «αγαπημένος Υιός του Θεού». Το Άγιο Πνεύμα, που λάλησε στην Παλαιά Διαθήκη με το στόμα των Προφητών, φανερώνεται με τη μορφή περιστεριού. Γι’ αυτό τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνεια, γιορτάζονταν την ίδια ημέρα.
Χωρίς να μπαίνομε σε λεπτομέρειες για το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, επειδή αυτό χρειάζεται αγιότητα- που φυσικά δεν την έχομε- θα πούμε μερικά απλά πράγματα, για το μεγαλύτερο Μυστήριο της Εκκλησίας, όπως το περιγράφουν με δέος και ευλάβεια οι Άγιοι Πατέρες και πρέπει όχι απλώς να το γνωρίζομε, αλλά να το πιστεύομε αληθινά, ως χριστιανοί.
Πάντα πρέπει να θυμούμαστε το περιστατικό που αναφέρει ο Ιερός Αυγουστίνος, ο μεγαλύτερος Πατέρας της Δυτικής Εκκλησίας, που επηρέασε καθοριστικά, με το πνεύμα του Αριστοτέλη, τη Θεολογία και τη Φιλοσοφία της Ευρώπης. Ο ιερός Αυγουστίνος λοιπόν βρισκόταν κοντά σε μια θάλασσα. Περπατούσε στην ακρογιαλιά, στοχαζόμενος ευλαβικά και προσπαθώντας να κατανοήσει, το μυστήριο της Αγίας Τριάδος.
Βλέπει ένα παιδάκι, που είχε ανοίξει ένα λάκκο στην άμμο, να κουβαλάει μ’ ένα κανατάκι νερό και να το ρίχνει μέσα στο λάκκο. Ο Αυγουστίνος το ρωτά: «Τι κάνεις εκεί παιδί μου;» Και το παιδί απαντά: «Θέλω να αδειάσω τη θάλασσα μέσα σ’ αυτό το λάκκο». Εκείνος χαμογέλασε για την αφέλεια του παιδιού και του είπε: «Μα αυτό είναι αδύνατο». Και το παιδί του απαντά: «Και βέβαια είναι αδύνατον, αλλά θεωρητικά είναι πιο δυνατό, από εκείνο που σκέφτεσαι εσύ: Να καταλάβεις με το μυαλό σου, το μυστήριο της Αγίας Τριάδος!»
Μ’ αυτά τα λόγια χάθηκε το παιδί κι ο ιερός Αυγουστίνος κατάλαβε, ότι ήταν άγγελος, που τον έστειλε ο Θεός, ως απάντηση στους στοχασμούς του και ως δίδαγμα, ότι η λογική, ως νοητική δύναμη του ανθρώπου, δεν μπορεί να εξερευνήσει τα μυστήρια του Θεού. Η πίστη, ως η μεγαλύτερη πνευματική δύναμη και λειτουργία του ανθρώπου, είναι τα κιάλια που βοηθούν τα μάτια της ψυχής να δουν πιο μακριά. Είναι ο προβολέας που ρίχνει φως στις γνωστικές λειτουργίες του νου. Είναι η θεϊκή δύναμη, που ευρύνει τον πνευματικό ορίζοντα του ανθρώπου.
Το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, δεν το προσεγγίζομε ορθολογιστικά, όπως ο Αυγουστίνος, γιατί ο θείος Γνόφος δεν μας αφήνει να πλησιάσομε. Ο Θεός στην ουσία του είναι άπειρος και ακατάληπτος, ακατανόητος και αμέθεκτος, από τον άνθρωπο. Στις ενέργειες του όμως φανερώνεται, γίνεται καταληπτός και μεθεκτός από τον άνθρωπο, στα όρια πάντοτε που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος δηλ. στον αγιασμό και στη θέωση. Τον Θεό τον πλησιάζομε λατρευτικά, δηλ. Χριστοκεντρικά. Αυτό σημαίνει Θεανθρώπινα, μέσα στην Εκκλησία. Με τη διδασκαλία της και τα Μυστήρια της. Τον γνωρίζομε όπως μας αποκαλύφθηκε στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη και προπάντων στο πρόσωπο του Χριστού, του αληθινού Θεού, του μοναδικού Θεανθρώπου. Τον γνωρίζομε όπως οι Πατέρες της Εκκλησίας εδογμάτισαν στις Οικουμενικές Συνόδους.
Η Εκκλησία δεν ζει σε αγνωστικισμό, ούτε εμπλέκεται σε φιλοσοφικές αναζητήσεις. Διαφυλάσσει και διδάσκει εκείνο που της φανέρωσε με τη διδασκαλία του και τη ζωή του ο Χριστός και της ερμηνεύει το Πανάγιο Πνεύμα. Το «πίστευε και μη ερεύνα» δεν είναι δικό της. Ήταν η άποψη μιας θεολογικής Σχολής. Δεν το υιοθέτησε ποτέ, γιατί ακυρώνει το μεγαλύτερο θεϊκό δώρο του ανθρώπου, την πνευματική ελευθερία. Ο Χριστός είναι η «Αλήθεια», από την οποία πηγάζουν οι αποσπασματικές αλήθειες του κόσμου. Η Εκκλησία κηρύττει την αποκάλυψη αυτής της Αλήθειας. .
Επόμενο θέμα: Η εικόνα της Αγίας Τριάδος
