Τα σημεία των βημάτων του Θεού (Ζ΄ μέρος)

Του Πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη

Γεν. Αρχ. Επιτρόπου Ι. Μ. Πέτρας & Χερρονήσου

            Σ’ αυτό το σημείο, θα ήθελα να θυμηθούμε τα λόγια του Χριστού: «Ποιος από σας, θα του ζητήσει το παιδί του ψωμί και θα του δώσει πέτρα. Ή ποιος θα του ζητήσει ψάρι και θα του δώσει φίδι; Αν λοιπόν εσείς, που είστε αμαρτωλοί άνθρωποι, έχετε τόση αγάπη στα παιδιά σας,  πόση αγάπη έχει στα παιδιά του ο επουράνιος πατέρας σας, που κάθε μέρα στέλνει τον ήλιο σε «καλούς και πονηρούς» και βρέχει  στα χωράφια «δικαίων και αδίκων».

            Εξάλλου πολλοί άνθρωποι που μιλούσαν σ’ όλη τους τη ζωή για αθεΐα, φώναξαν στο τέλος τον ιερέα να τους κοινωνήσει. Ακόμα και ο Βολταίρος- ο πατέρας της αθεΐας- κάλεσε όταν πέθαινε, δυο φορές τον Ιερέα να τον κοινωνήσει, αλλά κάποιοι τον εμπόδισαν. Αυτό δεν φανερώνει φόβο μπροστά στο θάνατο, αλλά γαλήνια  συνείδηση, που από τη μια μεριά  βλέπει τη ματαιότητα των ανθρωπίνων πραγμάτων κι από την άλλη το φως της αιωνιότητας.

            Την ώρα που κοινωνούσα ένα πρώην άθεο άνθρωπο,  είπε:  «Τώρα καταλαβαίνω Χριστέ μου, όσα τόσα χρόνια άκουγα και δεν πίστευα».  Ίσως είχε δίκιο ο μεγάλος Ελβετός ψυχίατρος Γιούγκ,  που θεμελίωσε μαζί με τον  Φρόυντ την ψυχανάλυση, όταν έλεγε:  «Όσοι άνθρωποι ερχότανε στο ιατρείο μου, στο τέλος της ζωής τους, ένιωθαν  ότι έμπαιναν σ’ ένα σκοτεινό τούνελ,  από το οποίο δεν υπήρχε γυρισμός.  Όσοι απ’ αυτούς  πίστευαν στο Θεό, είχαν μια παράξενη αίσθηση. Έβλεπαν στο βάθος του τούνελ ένα φως κι αυτό τους έδινε ελπίδα και γαλήνη.  Όσοι δεν πίστευαν, έβλεπαν μαύρο σκοτάδι». Όλα αυτά βέβαια, είναι  αμυδρά  σημεία των βημάτων του Θεού.

            Θα ήθελα πιο συγκεκριμένα να δούμε, πού μπορούμε να διακρίνομε μέσα στον κόσμο, στη ζωή μας, στη συνείδηση μας, στην καρδιά μας, τα σημεία των βημάτων του Θεού και πόσων ειδών είναι  τα βήματα αυτά.  Άλλα βήματα  φανερώνουν την παντοδυναμία Του,  άλλα  την απανταχού παρουσία Του, άλλα την πρόνοια Του, άλλα την πανσοφία Του, άλλα τη δικαιοσύνη Του, άλλα την αγάπη Του.

            Ο Θεός στην «ουσία» του είναι άπειρος, «αμέθεκτος» και «ακατάληπτος». Δεν μπορεί να «γνωσθεί» από τον άνθρωπο. Δεν μπορούμε  να πούμε, «τι» είναι «στην ουσία Του» ο Θεός. Είναι αυτό που λέει ο ΄Αγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: «Άπειρον το θείον και ακατάληπτον και τούτο μόνον καταληπτόν, η απειρία και η ακαταληψία». Ίσως σ’ αυτό το σημείο να μπορούν να βρουν εφαρμογή τα λόγια του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου Πλάτωνα: «Θεός ανθρώποις, ου μίγνυται». Δηλ. ο θεός δεν μπορεί να έρθει σε επαφή και μίξη με τον άνθρωπο, γεγονός που τονίζει περισσότερο την «υπερβατικότητα» και  «ανομοιότητα» του Θεού.  

            Τα λόγια όμως του Δαμασκηνού, αφορούν την «ουσία» του Θεού, η οποία παραμένει ακατάληπτη στον άνθρωπο, αφού ο Θεός είναι «Άκτιστος», ενώ ο άνθρωπος είναι «κτιστός». Όλοι οι πατέρες της ορθόδοξης εκκλησίας, συμφωνούν σ’ αυτό. Πολλοί μάλιστα «Μυστικοί» πατέρες, θεμελίωσαν πάνω σ’ αυτή την αλήθεια, με πρώτο τον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, την «αποφατική θεολογία», με άφθαστους θεολογικούς όρους, που φανερώνουν,  όχι «τι είναι», αλλά «τι δεν είναι ο Θεός». Ένας τέτοιος όρος είναι ότι, ο Θεός είναι «άϋλος», δεν είναι ύλη,  αφού η ύλη είναι «δημιούργημα» και έχει μέσα της τη «φθαρτότητα» και το θάνατο. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, η θεωρία «περί της αφθαρσίας της ύλης»,  του Λαβουαζιέ, τινάχτηκε στον αέρα,  μετά τη διάσπαση του ατόμου.

            Η ευχή του μεγάλου Αγιασμού, την ημέρα των Θεοφανείων, περιέχει στοιχεία της αποφατικής θεολογίας: «Τριάς,  υπερούσιε, υπεράγαθε, υπέρθεε, παντοδύναμε, παντεπίσκοπε, αόρατε, α κ α τ ά λ η π τ ε». Όμως, με μια επιφανειακή ερμηνεία, καταλήγομε στον «αγνωστικισμό» ή στην απόλυτη «υπερβατικότητα» του Θεού και δημιουργούμε ένα θεό της φιλοσοφίας, άσχετο με την ύπαρξη και τη ζωή του  ανθρώπου. Δημιουργό ίσως του σύμπαντος, αλλά όχι Κυβερνήτη και Προνοητή του κόσμου. Μπορεί σ’ αυτό το σημείο να έχουν ισχύ τα λόγια του Ίψεν: «Ο Θεός  άρχισε την ιστορία και μετά έδωσε στον άνθρωπο, το χαρτί και το μολύβι, να τη γράψει», γεγονός  που υποδηλώνει  την απουσία του Θεού από τον κόσμο.  Στην ευχή του Αγιασμού λέμε: «Δημιουργέ των νοερών ουσιών και των λογικών φύσεων, το Φως το  α π ρ ό σ ι τ ο ν, το  φ ω τ ί ζ ο ν   πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον». Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός είναι φως που δεν μπορείς να το πλησιάσεις, αλλά  φωτίζει κάθε άνθρωπο  που έρχεται στον κόσμο. Αυτό φαίνεται καθαρά στο θεοβάδιστο όρος Σινά,  όταν  ο Θεός με δύο θεοφάνειες μιλεί στο Μωυσή.

            Η πρώτη είναι στη φλεγόμενη βάτο. Στο παράδοξο δηλ. θέαμα που είδε ο Μωυσής:  Είδε μια βάτο να βγάζει φλόγες, χωρίς να καίγεται, προτύπωση της Παναγίας, αλλά και τόπος της Θεϊκής παρουσίας. «Μην πλησιάσεις Μωυση, γιατί ο τόπος που στέκεσαι,  είναι άγιος».     

                        συνεχίζεται...