Όλοι οι άνθρωποι είναι καλοί; (B)

Tου Πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη

Γεν. Αρχιερ. Επιτρόπου Ι. Μ. Πέτρας & Χερρονήσου

             Δεν υπάρχουν κακοί άνθρωποι, με την έννοια που υπάρχει ο διάβολος, ο κατεξοχήν κακός. Υπάρχουν όμως άνθρωποι αμαρτωλοί. Με πάθη, με ζήλιες, με κακίες, με διαστροφές, με ηθική αναλγησία,  με πώρωση, με  αλλοιώσεις της συνειδήσεως, που όμως μπορούν να θεραπευθούν, αφού όλα αυτά τα πάθη είναι επίκτητα  στην ψυχή τους,  όπως είναι η σκουριά στο σίδερο και η αρρώστια στο σώμα.

            Όπως ο άνθρωπος ελευθερώνεται από ένα καρκίνωμα, όταν του το αφαιρέσουν ή από τον πόνο, όταν του θεραπεύσουν μια πληγή, το ίδιο μπορεί να συμβεί και στο θέμα της αμαρτίας και των παθών.  Πόσο ελευθερωμένος νιώθει ένας άνθρωπος, αν κόψει το τσιγάρο ή αν κόψει το πιοτό! Το ίδιο συμβαίνει με όλα τα πάθη και με όλες τις αμαρτίες.

             Είναι εύκολο αυτό; Καθόλου εύκολο, αλλά όχι  ακατόρθωτο. Χρειάζεται η θέληση του ανθρώπου και ο αγώνας του, αλλά και η χάρη του Θεού. Η δύναμη του Θεού, έρχεται στον άνθρωπο που πιστεύει,  που ζητά τη βοήθεια του  και την προστασία του και προπάντων ζητά τη δύναμη που του λείπει,   για να πολεμήσει και να νικήσει το κακό και τα πάθη του.  Αυτή η δύναμη παρέχεται μέσα στην Εκκλησία, με την πίστη και την αγάπη και με τη «μυστηριακή ζωή», με την οποία  μεταδίδεται  η θεϊκή χάρη  στην ψυχή του ανθρώπου,  τελειότερη έκφραση της οποίας είναι η Θεία Κοινωνία. 

Επειδή όμως η ζωή των χριστιανών, κινείται μέσα στο μυστήριο της αγάπης και του καλού, αλλά και της αμαρτίας, εμείς ως «ομοιοπαθείς» άνθρωποι, δεν πρέπει να κρίνομε ανελέητα και  χωρίς αγάπη τους συνανθρώπους μας. Τα περισσότερα πάθη για τα οποία τους κρίνομε, τα έχομε κι εμείς, άσχετα αν τα βλέπομε ή αν τα παραδεχόμαστε. Δεν πρέπει λοιπόν να γινόμαστε εύκολοι κριτές, αφού το έργο της κρίσεως, ανήκει αποκλειστικά στο Θεό.

Αυτό που θέλει από μας ο Θεός,  είναι όχι να κρίνομε τους συνανθρώπους μας, αλλά να τους αγαπούμε και να τους βοηθούμε στο καλό και στη μετάνοια. Η χριστιανική διδασκαλία σ’ αυτό το σημείο είναι ότι,  τον άνθρωπο πρέπει να τον αγαπούμε, ακόμη και «μέσα στην αμαρτία του». Αγαπούμε τον άνθρωπο και μισούμε την αμαρτία του. Είναι η κατεξοχήν διδασκαλία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου, στην οποία είδε την τελειότητα της χριστιανικής αγάπης ο Ντοστογιέφσκυ.  Είναι εγκληματικό, μαζί με την αμαρτία και το κακό, να μισούμε και να πολεμούμε τον ίδιο τον άνθρωπο.

Ένα παράδειγμα από την ιατρική θα μας βοηθήσει. Ένας άρρωστος έχει καρκίνο ή λέπρα.  Ο  καρκίνος θα εξαπλωθεί και θα νεκρώσει τον άνθρωπο. Η λέπρα θα αλλοιώσει το πρόσωπο του και θα το κάμει αποκρουστικό. Ούτε στην πρώτη, ούτε στην δεύτερη περίπτωση, ο γιατρός θα μισήσει τον άνθρωπο. Θα προσπαθήσει να τον απαλλάξει από το καρκίνωμα και να του ξαναδώσει  την υγεία  και από την λέπρα και να του  ξαναδώσει την ομορφιά.

Έτσι πρέπει να δούμε το κακό και την αμαρτία στον άνθρωπο. Να μπορούμε να ξεχωρίσομε τον άνθρωπο, από την αμαρτία του κι από τα πάθη του.  Να τον δούμε σαν αιχμάλωτο,  που πρέπει να ελευθερωθεί. Να του ξαναδώσομε την ψυχική και πνευματική υγεία και την ηθική ομορφιά. Αν τον ταυτίσομε με το κακό και τον μισήσομε, τότε δεν κάνομε το έργο του Χριστού, αλλά το έργο των Φαρισαίων.

Αυτό βέβαια είναι πολύ δύσκολο και σε πολλές  περιπτώσεις ακατόρθωτο. Ισχύει πάντοτε το  ρητό του Μένανδρου:   «Φύσιν πονηράν, μεταβαλείν  ου ράδιον».  Δεν είναι εύκολο να μεταβάλλει κανείς τον κακό χαρακτήρα.  Εμείς ως Εκκλησία το ξέρομε αυτό. Γνωρίζομε ότι σε πολλές περιπτώσεις, το κακό γίνεται «δεύτερη φύση» στον άνθρωπο, που σημαίνει, ότι ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την ψυχή του  και δίνει την εντύπωση των «σιαμαίων αδελφών», που αν χωριστούν μεταξύ τους, θα πεθάνουν. Έτσι πιστεύει και ο άνθρωπος,  ότι αν χωρισθεί από ένα δυνατό πάθος,  δεν θα αντέξει.

Ξέρομε όμως, ότι μόνος του ο άνθρωπος, δεν μπορεί να θεραπευθεί. Με τη χάρη όμως του Θεού μπορεί. Χρειάζεται «συνεργία», δηλ. συνεργασία Θεού και ανθρώπου. Πρέπει να συνεργασθεί η θέληση και η ελευθερία του ανθρώπου, με τη χάρη και τη δύναμη του Θεού.  Ο άνθρωπος να υψώσει το χέρι του, να φτάσει το πάντοτε απλωμένο χέρι του Θεού. Αυτή η συνεργασία μπορεί να είναι επώδυνη, γιατί το κακό είναι βαθειά ριζωμένο μέσα μας, αλλά είναι πάντα αποτελεσματική, γιατί η νίκη οφείλεται στο Θεό και όχι στη δύναμη του ανθρώπου.

Ψαράδες απλούς  πήρε ο Χριστός και τους έκαμε  Αποστόλους.  Αγράμματους ανθρώπους και τους έκαμε  θεολόγους. Πόρνες δέχτηκε  και τις έκαμε καλλιπάρθενες αγίες. Ληστές μάζεψε και τους ανάδειξε  αγίους. Διώκτες κάλεσε και τους έκαμε πρωτοκορυφαίους  Αποστόλους. Βασιλιάδες σαγήνεψε και τους ανέδειξε οσίους. Πανέμορφες κοπέλες και τις έκαμε υμνογράφους. Ένδοξους νέους και τους έκαμε  ισαπόστολους .