Ιωάννης ο Κουκουζέλης

Του Πρωτ. Γεωργίου Ατσαλάκη

Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου

Ι. Μητροπόλεως Πέτρας & Χερρονήσου

            Την 1^η Οκτωβρίου, μαζί με τον Πίνδαρο της εκκλησιαστικής ποιήσεως, Ρωμανό τον Μελωδό, μέγιστο υμνογράφο της εκκλησίας μας, γιορτάζει  ο Όσιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης, ο οποίος μόνασε στην Ιερά Μονή  Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους.  Ήταν από την Κωνσταντινούπολη και έζησε τους χρόνους της βασιλείας των Κομνηνών. Ορφανός πατρός, έλαβε από την ευσεβή μητέρα του χριστιανική παιδεία.  Ήταν στο νου έξυπνος, απόκτησε μεγάλη μόρφωση και επειδή ήταν πολύ καλλίφωνος,  όλοι τον έλεγαν «αγγελόφωνο».

            Κατά τη συνήθεια της εποχής, όλοι οι  καλλίφωνοι νέοι, φοιτούσαν σε ειδικές σχολές μουσικής και αργότερα χρησιμοποιούνταν, ως μελωδοί,  κοντά στους βασιλιάδες. Τέτοιο ένα θαύμα μελωδίας, ήταν ο Ιωάννης, γι’ αυτό και προσελήφθηκε,   ως μουσικός, στα ανάκτορα του βασιλιά. Όλοι τον θαύμαζαν και τον τιμούσαν και ιδιαίτερα ο βασιλιάς.

            Ο Ιωάννης όμως, είχε πολλή πίστη και ευλάβεια στο Θεό. Είχε κατανοήσει από μικρός, «το νόημα της ζωής»  και είχε μοναχικές κλίσεις. Δεν  ικανοποιούσε την ψυχή του, ούτε η δόξα του κόσμου, ούτε η μελωδία του μπροστά στους άρχοντες. Όταν κάποτε ήρθε στην Κωνσταντινούπολη, ο Ηγούμενος της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, για να διευθετήσει ένα θέμα της Μονής με τον βασιλιά, τόσο τον εντυπωσίασε η μορφή του, που έφυγε κρυφά για το Άγιο Όρος. Ντύθηκε φτωχικά και παλιά ρούχα και εμφανίστηκε στο μοναστήρι της Λαύρας, ζητώντας να γίνει μοναχός.

            Προσποιήθηκε τον αγράμματο και ζήτησε να γίνει βοσκός στα ζώα της Μονής. Τον δοκίμασε ο Ηγούμενος στην υπακοή και διέκρινε ένα χαριτωμένο παιδί. Τον έκαμε μοναχό και του έδωσε το διακόνημα που ζήτησε, δηλ. να βόσκει τα ζώα της Μονής, αφού κατά την ομολογία του,  δεν μπορούσε να κάνει τίποτε άλλο.  Στα μαγευτικά βουνά της Λαύρας, μέρα νύχτα υμνούσε το Θεό κι όταν δεν τον έβλεπε κανείς, έψαλλε με την αγγελική φωνή του.

            Εν τω μεταξύ, στην Κωνσταντινούπολη προξένησε μεγάλη λύπη η εξαφάνιση του. Ο βασιλιάς έστειλε ανθρώπους, να ψάξουν παντού. Σε  όλα τα μοναστήρια, ακόμη και στο άγιο όρος. Κανείς όμως μοναχός, δεν βρέθηκε με αυτό το όνομα. Μια μέρα ένας ασκητής, που ζούσε   στην έρημο της Λαύρας, άκουσε μια αγγελική φωνή, να δονεί τον αέρα. Έτρεξε και είδε τον Ιωάννη, «τον αγράμματο βοσκό», να ψέλνει και τα ζώα να τον ακούνε σιωπηλά, γοητευμένα από την μελωδία του.

            Ο ερημίτης Μοναχός, θεώρησε καλό, να το αναφέρει στον Ηγούμενο της Μονής της Λαύρας κι εκείνος κατάλαβε, ότι ήταν ο μεγάλος μουσικός, που είχε χαθεί από την Κωνσταντινούπολη και τον έψαχνε ο βασιλιάς. Τον κάλεσε επειγόντως να έρθει στο μοναστήρι και τον όρκισε, να του πει την αλήθεια. Ο Ιωάννης έπεσε στα πόδια του Ηγουμένου και τον παρακαλούσε, να μην το πει στον βασιλιά και να μην τον διώξει από το μοναστήρι.

            Ο Ηγούμενος έφυγε αμέσως για την Κωνσταντινούπολη και ενημέρωσε τον βασιλιά, ότι ο Ιωάννης έγινε Μοναχός στην Λαύρα. Ο βασιλιάς δάκρυσε από χαρά που βρέθηκε,  πόνεσε όμως που δεν ήθελε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Ύστερα από  παρακλήσεις του Ηγουμένου, δέχτηκε ο βασιλιάς,  να παραμείνει ο Ιωάννης στο Άγιο Όρος.

            Φυσικά δεν ξαναπήγε στα ζώα. Το διακόνημα του ήταν, να ψέλνει στον δεξιό χορό της Μονής, τις γιορτές και τις Κυριακές. Σκορπούσε με τη φωνή του, ρίγη συγκινήσεων, σεισμό στις συνειδήσεις, αγάπη στις καρδιές, ευλάβεια και κατάνυξη. Από την πολλή ορθοστασία και τους ασκητικούς αγώνες, αρρώστησε. Τα πόδια του έτρεχαν αίμα. Σε μια αγρυπνία, ενώ έψαλλε, του φάνηκε ότι κοιμήθηκε. Είδε την Παναγία να τον ευλογεί και να του λέει. «Μη φοβάσαι Ιωάννη. Θα γίνεις καλά. Το μόνο που θέλω είναι, να συνεχίσεις να ψάλλεις με ευλάβεια, τους ύμνους στο Θεό». Έγινε τελείως καλά και  συνέχισε να ψάλλει, με περισσότερη ευλάβεια. Ανήγειρε ένα ναό στη χάρη των Αρχαγγέλων. Προείδε τον θάνατο του και ζήτησε να τον ενταφιάσουν σ’ αυτό το ναό. Αναπαύθηκε ειρηνικά την 1^η Οκτωβρίου. 

            Σήμερα που γιορτάζομε τη μνήμη του, είναι απαραίτητο, να κάνομε μερικές ευλαβικές σκέψεις. Η πρώτη και σπουδαιότερη είναι: Τα χαρίσματα που μας δίνει η Φύση, να τα δίνομε στο Θεό. Γιατί πίσω από τη Φύση κι από το οποιοδήποτε χάρισμα, κρύβεται η χάρη του Θεού.

            Ένα χάρισμα που το δίνεις στο Θεό, ποτέ δεν χάνεται. Ο Θεός το ευλογεί και φέρνει  εσωτερική γαλήνη, αγάπη και χαρά πνευματική. Αλλά και αφού τα χαρίσματα δεν μπορούν να δοθούν όλα στο Θεό, να δίνονται στον άνθρωπο. Στο καλό και στην πρόοδο του ανθρώπου. Στην αγάπη και στην αλήθεια. Στην ελπίδα και στη δικαιοσύνη.

 Όταν τα χαρίσματα δίνονται στο κακό, καταντούν σατανικά, βλάπτουν τον άνθρωπο και υπηρετούν  τη ματαιότητα της ζωής. Στο Θεό και στον άνθρωπο,  τα χαρίσματα γίνονται πηγή ευλογίας, χαρά πνευματική, αληθινή αγάπη   και αυθεντικός  πολιτισμός.