Επιμέλεια: Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης
Καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής
Στην Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική έχουμε 8 ήχους που διαδέχονται ο ένας τον άλλο κάθε εβδομάδα. Η εσωτερική ουσία της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής διακρίνεται για την απλότητα, την σεμνότητα, την ιεροπρέπεια και το μυσταγωγικό κλίμα, που δημιουργεί το άκουσμά της. Όσον αφορά δε στην εξωτερική της μορφή, είναι φωνητική (όχι ενόργανη), μονόφωνη (ταυτόχρονη συμψαλμωδία πολλών φωνών στην αυτή οξύτητα, στην αυτή μελωδική γραμμή –όχι πολυφωνική) συνοδευομένη από το λεγόμενο ισοκράτημα ή «ίσον». Τούτο είναι ένα είδος αρμονίας, απλό, απερίτεχνο και απερίεργο, λιτό και σεμνό, το οποίο στηρίζεται στην βάση των τετραχόρδων της μουσικής κλίμακας του ύμνου (ή στην βάση άλλων ήχων, όταν αυτοί εμπλέκονται στην μελωδία), και διασώζεται δια της φωνητικής παραδόσεως.
Ο σκοπός της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής είναι καθαρά λατρευτικός και πνευματικός και συμβάλλει στην λατρευτική ανύψωση και κατάνυξη, τελικά δε και στην ψυχική τελειοποίηση του ανθρώπου
Οι 8 ήχοι της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής εκφράζουν με το ήθος τους και υπηρετούν τα εξής ειδικά συναισθήματα ευσεβείας:
Ο Α’ Ήχος χαρά, λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια. (π.χ. .Πασχαλινούς Ύμνους «Αναστάσεως ημέρα»)
Ο Β’ Ηχος είναι ικετευτικός και παθητικός προς συναίσθηση αμαρτωλότητας.
Ο Γ’ Ηχος είναι εμβατήριος, χαρμόσυνος, ως παιάνας νίκης.
Ο Δ’ Ήχος θεωρείται της Παναγίας. Ήχος γλυκύς. (π.χ.. «Ανοίξω το στόμα μου»)
Ο Πλάγιος του Α’ Ηχος είναι της Δευτέρας Παρουσίας.
Ο Πλάγιος του Β’ Ήχος είναι δραματικός και λυπηρός, του Πάθους.
Ο Πλάγιος του Γ’ (ο λεγόμενος Βαρύς) Ήχος της Ενδόξου Μεταμορφώσεως του Χριστού. (π.χ.. «Μετεμορφώθης εν τω ορει»)
Ο Πλάγιος του Δ’ Ήχος του Θεανθρώπου.
