Του κ. Μιχαήλ Τσακιράκη
Θεολόγου - Εκπαιδευτικού
Με την παραβολή του σεσωσμένου ασώτου η Εκκλησία μας έδωσε μέσα από την ιεροσύνη και τα μυστήρια που τελούν οι καλοί ιερείς μας τον τρόπο και τον τύπο της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους αφού οι δούλοι στους οποίους απευθύνεται ο Πατέρας δεν είναι άλλοι από τους ιερείς όπως αναφέρει κι ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς σε σχετική ομιλία του και όπου τα μυστήρια αποτυπώνονται χαρακτηριστικά ως βάπτισμα –στολή- και εξομολόγηση –νέα στολή για τον άλλοτε άσωτο ώστε να σωθεί- και ακολούθως θεία κοινωνία –ο μόσχος ο σιτευτός- το σώμα και το αίμα του Χριστού μας…κι όλα αυτά γιατί στην πίστη μας δεν αρκεί το Ευαγγέλιο και η μετάφρασή του αλλά ο Κύριος θέλει πάντα άνθρωπον σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν ώστε ζωήν αιώνιον κληρονομήσαι. Η σωστή ερμηνεία και εφαρμογή του Ευαγγελίου είναι επομένως εκ των ων ουκ άνευ και δεν αρκεί μια καλή μετάφραση του κειμένου του ευαγγελίου ή οποιαδήποτε τέτοια.
Την περασμένη Κυριακή λοιπόν είδαμε πώς η απέραντη φιλανθρωπία του Θεού προς όλους μας έδωσε τη σωτηρία μας αλλά σήμερα θυμίζει περισσότερο μια απλή αλήθεια που εικονίζεται και στους ορθόδοξους ναούς μας και στην τέχνη της ζωγραφικής – αγιογραφίας: κανονικά υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος και τόπος για την απεικόνιση των θεμάτων της πίστεώς μας και ασφαλώς οι άγιοι μας οδηγούν και σ’ αυτό. Ο ιερός τούτος χώρος μοιάζει με τους αρχαίους ναούς αλλά εδώ δεν κατοικεί το άγαλμα ενός κάποιου «θεού» και οι πιστοί δεν προσέρχονται έως το κατώφλι για να θυσιάσουν ζώα και να προσφέρουν αιματηρές θυσίες στο «θεό» αυτό κάτι που είχαν παρατηρήσει ως άκομψο οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες και μάλιστα με τη θεωρία του σπερματικού λόγου κάποιοι απ’ αυτούς και κάπως ως εν αινίγματι εν εσόπτρω είδαν και προείδαν πολλά. Επί του θέματος σήμερα αρκεί να πούμε ότι κανονικά εικονίζεται ο Παντοκράτωρ στην είσοδο του ναού μας έχοντας γλυκύτατη μορφή –όπως λ.χ. στον ιστορικό ναό του Οσίου Λουκά, οκταγωνικού ρυθμού- και πάλι μέσα στον ιερό ναό στον τρούλο που μας θυμίζει τον ουρανό έρχεται να στολίσει η ίδια μορφή του Παντοκράτορα αλλά με μια βασική διαφορά: ο πρώτος όπως ερχόμαστε εδώ μας περιμένει με το ευαγγέλιο ανοιχτό να δούμε με τα μάτια της ψυχής την αλήθεια και να την εφαρμόσουμε βιωματικά ώστε να αξιοποιήσουμε τα χαρίσματά μας προς δόξαν Θεού, όπως έκαναν κι όλοι άλλωστε οι άγιοί μας και οι δίκαιοι ανά τους αιώνες και έως της συντελείας. Μέσα στο ναό όμως ο Θεός εικονίζεται στον τρούλο ως ο Κριτής και το ευαγγέλιο είναι πλέον κλειστό γιατί άραγε; Ας παρακολουθήσουμε το σημερινό ευαγγέλιο και θα καταλάβουμε τα πάντα.
Έλεον και κρίσιν άσομαί Σοι Κύριε. Άπαξ ελάλησα, δυο ταύτα ήκουσα, ότι το κράτος του Θεού και Σου Κύριε το έλεος ότι Συ αποδώσεις εκάστω κατά τα έργα αυτού. Το έλεος λοιπόν προηγείται σαφέστατα όπως και η μακροθυμία της θείας κρίσεως. Έχοντας ο Θεός όλες τις αρετές κι επειδή δε συμβαδίζει το έλεος με τη κρίση ευλόγως κατένειμε το καθένα στον καιρό του. Τον παρόντα καιρό όρισε για μακροθυμία και τον μέλλοντα για ανταπόδοση. Τη συγγνώμη μέσω της εξομολογήσεως και της διορθώσεως του κακού στη ζωή μας λαμβάνουμε απ’ εδώ γιατί κακό ανεπίστροφο λέει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης δε συγχωρείται κι αν πέσουν πάνω στον αμαρτωλό όλα τα πετραχήλια του κόσμου εφόσον δεν επιστρέφει ό, τι αδίκησε αρμοδίως –όπως ορίζει η εκκλησία μας κι ο πνευματικός μας πατέρας…όσοι από μας έχουν υπόψη τους το αμάρτημα της μητρός μου του μεγάλου νεοέλληνα πεζογράφου και ιστορίες απλών ανθρώπων επ’ αυτού καταλαβαίνουν πολλά γιατί το κακό δεν ευλογείται. Ας σπεύσουμε εδώ λοιπόν να λάβουμε συγγνώμη για τις αμαρτίες μας, να τις επανορθώσουμε, για να λάβουμε και το αιώνιο έλεος και να καταστούμε άξιοι της θείας φιλανθρωπίας. Γιατί αυτή η κρίση η τελευταία είναι ανελέητη γι’ αυτόν που δεν έδειξε έλεος.
Η απερίγραπτη ευσπλαχνία του Κυρίου στο προηγούμενο μόλις Ευαγγέλιο το πασίγνωστο και απλό του Ασώτου σήμερα δίνει τη θέση του στη Β΄ Παρουσία του Χριστού και τη φρικωδέστατη κρίση όπως και για όλα που θα προηγηθούν απορρήτως ά οφθαλμός ανθρώπου ουκ είδε και ούς ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη …αν είναι αμέτοχη θείου Πνεύματος γιατί υπερβαίνουν την ανθρώπινη αίσθηση, το λόγο και το νου. Να πούμε τι θα προηγηθεί ως απλούστερο όπως το επέλεξε για τη σύμμετρη δυναμικότητά μας ο ίδιος ο Θεός: αστραπή, νεφέλες, σάλπιγγες, θρόνος και τα όμοια εισάγονται για να περιμένουμε καινούργιους ουρανούς και γη αφού τα παλιά θα αλλοιωθούν. Όσοι είμαστε συνετοί αναστενάζουμε μόνο και που τα ακούμε όλα αυτά, αλλά για σκεφτείτε τι θα γίνει τότε που θα πραγματοποιούνται όλα αυτά που μας λέει ο Κύριός μας και Θεός μας; Είμαστε εμείς άξιοι σε συναναστροφές και ευσέβεια για να προσδοκούμε τη Β΄ Παρουσία; Ρητορική η ερώτηση και αφελής. Και για σκεφτείτε τον Αντίχριστο που θα προηγηθεί με τη σκληρή παρουσία του που θα επηρεάσει κάποιους πιστούς και αν δεν συντόμευε ο Θεός τις μέρες του δε θα σωζόταν κανένας (Ματθ.24,22 και Μάρκ.13,20)! Γι’ αυτό πάλι ο ίδιος μας παραγγέλλει αγρυπνείτε, έχετε την καλή ανησυχία που λέει κι ο π. Παϊσιος, παρακαλώντας διαρκώς να αξιωθείτε να ξεφύγετε όλα όσα πρόκειται να συμβούν ώστε να σταθείτε ενώπιον Υιού του ανθρώπου.
Όλα αυτά είναι υπερβολικά φρικώδη αλλά για όσους είναι και άπιστοι ή άδικοι τους περιμένει ακόμα χειρότερη αντιμετώπιση τις μέρες εκείνες: τότε θα κλάψουν όλες οι φυλές της γης (Ματθ.24,30), εννοώντας όσους απειθάρχησαν στον ελθόντα εκ των ουρανών, που δεν επικαλούνται και δεν αναγνωρίζουν τον ουράνιο Πατέρα μας ούτε ανεβάζουν το γένος τους με έργα αρμόδια προς Αυτόν. Σαν την παγίδα η ημέρα εκείνη για όσους κάθονται πάνω στη γη, και με την παρομοίωση αυτή δείχνει τι αναμένει όσους ζουν στην κραιπάλη και μέθη, με τις τρυφές και βιοτικές μέριμνες προσηλωμένοι στη γη και τα γήινα στα φαινόμενα και τα αισθητά λαμπρά τη δόξα, τον πλούτο και την ηδονή. Πρόσωπο εννοεί το χαρωπό και κάθονται επίμονη και ενδόμυχη προσήλωση. Φωτιά θα πάρουν οι άνομοι και αμαρτωλοί έως τέλους και δε θα βρίσκεται κανείς να τη σβήσει.
Αλλά κοιτάξτε αντίθεση: εσείς μη φοβάστε, οι χριστιανοί που ζείτε πνευματική ζωή κοντά στους καλούς μας ιερείς και τα μυστήρια της εκκλησίας μας γιατί η πολιτεία σας δε βρίσκεται στη γη όπως έχουμε κι άλλοτε πει στην αγάπη σας οι χριστιανοί ξεχωρίζουν γιατί ζουν στον ουρανό ήδη απ’ εδώ και εσείς δεν είστε από αυτόν τον κόσμο όπως μας έλεγε ο Κύριος αφού όταν θα τελούνται να ανασηκωθείτε και να σηκώσετε πάνω ψηλά το κεφάλι γιατί προσεγγίζει η απολύτρωσή σας…κι οι ζώντες κατά Χριστόν τι χαρά θα πάρουν και τότε όπως και πάντοτε…χαρά, παρρησία για όσα συμβαίνουν και θα συμβούν ενώ οι άλλοι αισχύνη, οδύνη και κατήφεια αφού ο Θεός θα αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του, σ’ όσους έζησαν επιζητώντας αγαθό έργο υπομονετικά περιμένει από τον Κύριο δόξα,, τιμή και αφθαρσία στην αιώνια πλέον ζωή, ενώ για τους απειθούντες στην αλήθεια, και πειθομένους στην αδικία θυμό, οργή θλίψη και στεναχώρια σε κάθε άνθρωπο που κατεργάζεται το κακό…γιατί ο Χριστός το ξέρουμε καλά είναι πάντα σημείο αμφιλεγόμενο, άλλοι σώζονται κι άλλοι χάνονται. Είναι δυνατόν για το ίδιο θέμα να υπάρχουν τόσες πολλές απόψεις και διαφωνίες; Κι όμως, Ιουδαίοις σκάνδαλον και ειδωλολάτραις μωρία, ενώ σε μας ό, τι καλύτερο πιστεύουμε έμπρακτα.
Και προσέξτε καλά γιατί τότε όλοι θα είμαστε έτοιμοι για την καλήν απολογίαν που προσευχόμαστε εδώ διαρκώς αλλά πολλοί θα είναι απροετοίμαστοι και αναπολόγητοι. Γιατί σας ρωτώ: τι δικαιολογία θα έχουμε τότε να προβάλλουμε ενώπιόν Του; Ως καλός μας ιατρός μας έδωσε όσα ευάρεστα και ωφέλιμα μ’ ευχαρίστηση αλλά τα απορρίψαμε ώστε να έρθει ο ίδιος ο Λόγος του Θεού και να ζήσει ανάμεσά μας δείχνοντάς μας τύπο και υπογραμμό το κατά δύναμη ζωής αιωνίου και σταυρώθηκε για μας και αναστήθηκε για να αναστηθούμε κι εμείς κι αναλήφθηκε στους ουρανούς για να αναληφθούμε κι εμείς. Τέλος επειδή κάποιοι δεν καταλαβαίνουν ούτε κι αυτά θα έρθει να ελέγξει τελικά την κακία του αυτεξουσίου της προαιρέσεώς μας που θα φτάσει για μερικούς στο σημείο να προσκυνήσουν τον βδελυρό Αντίχριστο. Πώς θα έρθει όμως τότε; Όχι μακροθυμώντας αλλά για να τιμωρήσει όσους με πονηρά έργα θησαύρισαν στη γη εδώ οργή καταπάνω τους τότε που μακροθυμούσε απέναντί τους. Ενώ οι δικοί Του θα αποκοπούν από τους αθεράπευτους ως υγιείς και ό, τι σάπιο θα παραδοθεί στη φθορά ενώ οι υγιείς θα απαλλαγούν από τη επήρεια και τη συναναστροφή των πονηρών και θα κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών.
Εγώ θα σείσω όχι μόνο τη γη αλλά και τον ουρανό, θα πέσουν πάνω στα κεφάλια των ασεβών τα αστέρια σαν κεραυνοί γιατί θεοποίησαν τον πονηρό και πρώτοι όσοι πίστεψαν στον Αντίχριστο και προσηλώθηκαν με το νου στον αντίθεο ως θεό. Κι έπειτα θα επιφανεί ο ίδιος με άφατη δόξα και θα ζωοποιήσει όλους τους από αιώνος νεκρούς. Κι έπειτα τι; Οι ασεβείς δεν έρχονται σε κρίση ούτε λόγο αλλά για κατάκριση. Όμως για μας θα προβάλει τα πάντα σε κρίση ενώπιον όλων των αγγέλων καθισμένος σε θρόνο δόξας Του κι ενώπιόν Του θα χωριστούν όλα τα έθνη όπως τα πρόβατα από τα γίδια, δεξιά κι αριστερά Του, σε δίκαιους και πραείς και επιεικείς με την οδό των αρετών βαδίζοντας και αφομοιωμένους μ’ Αυτόν και σε θρασείς κι άτακτους που φέρονται στον γκρεμό της αμαρτίας. Οι πρώτοι θα ακούσουν το δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου και για τα καλά σας έργα στους ελάχιστους αδελφούς Του και την έμπρακτη πίστη σε Μένα, ενώ οι άλλοι αφιλάνθρωποι και μισούντες αντί αγαπώντες τους συνανθρώπους τους ή τέλοσπάντων αν δε μετάνοιωσαν –υιοί ή μισθωτοί με ταπείνωση και μετάνοια- θα ακούσουν ως καταραμένοι (!) αυτά που δε θέλει κανένας μας να ακούσει.
Και μια σημαντική παρατήρηση: όσοι εδώ είναι φτωχοί κι ενδεείς χαρείτε γιατί πώς τους αποκαλεί σήμερα στο ευαγγέλιο ο Κύριος; Ελάχιστους αδερφούς Του, ελάχιστους για τη δύσκολη κατάσταση που βρίσκονται και αδερφούς Του γιατί έτσι ακριβώς έζησε κι Εκείνος πάνω στη γη. Άρα όσοι είστε φτωχοί ακουσίως με υπομονή και ευχαριστία θα κατακτήσετε εκούσια για τον εαυτό σας κάθε αγαθό. Εκείνος όμως εκούσια πτώχευσε που σημαίνει ότι κι οι πλούσιοι οφείλουν να μοιάσουν σ’ Εκείνον και να ανοίξουν την καρδιά τους στους άλλους πριν είναι αργά, προσφέρετε από το περίσσευμά σας στο υστέρημα των άλλων και μη πείτε μα δεν είμαι καλόγερος να έχω δώσει όρκο ακτημοσύνης γιατί τηρουμένων των αναλογιών οι υποχρεώσεις μας είναι κοινές: αγνεία κατά καιρούς για εντονότερη προσευχή, ακτημοσύνη απόλυτη για τους μοναχούς και για τους εγγάμους σχετική, ό, τι δε μας χρειάζεται ανήκει στους φτωχούς και τέλος υπακοή τυφλή οι μοναχοί και εμείς στην Εκκλησία. Κομποσχοίνια και μετάνοιες έλεγε ο π. Ιάκωβος είναι για σας τους εγγάμους τα παιδιά σας.
Ας επιστρέψουμε μετανιωμένοι ταπεινοί και ελεήμονες και θα πετύχουμε τη συγγνώμη αναπληρώνοντας την έλλειψή μας με τη φιλανθρωπία Του. Τι είδους φωτιά είναι αυτή της Β΄ Παρουσίας που θα μας στεναχωρεί παντοτινά αν δεν προσέξουμε και γιατί λέει πορεύεσθε και όχι πορευτείτε; Όσοι αλίμονό τους πήραν τις κατάρες των φτωχών αξίζουν κατάρες. Λέει κιόλας πηγαίνετε όχι για σας αλλά για το Διάβολο και τους αγγέλους του αφού Εγώ δε σας έπλασα γι’ αυτό αλλά για την αμετάβλητη έξη κακίας που συνδεθήκατε σύμφωνοι με εκείνους για την αμετανόητη γνώμη και την εθελοντική συμβίωση με τους πονηρούς αγγέλους. Γιατί η αγάπη και τα έργα της είναι πλήρωμα αρετών κι αντιστρόφως. Και πάλι τη φιλανθρωπία ακολουθούν και συνοδεύουν οι αρετές κι αντιστρόφως. Τι θέλουμε αδερφό ή αργύριο; Υπάρχει μεγαλύτερο κακό; Και ακόμα χειρότερα όσοι όχι μόνο δεν ελεούν αλλά και σφετερίζονται αλλότρια γιατί η υπερηφάνεια πάει μαζί με την ασυμπάθεια όπως η συμπάθεια με την ταπείνωση!
Ας ελεήσουμε εαυτούς ελεώντας τους άλλους, ας δεχτούμε συμπάθεια συμπαθώντας άλλος, ας ευεργετηθούμε ευεργετώντας άλλους! Δε συγκρίνεται η ανθρώπινη προσφορά με τη θεία ανταπόδοση αφού ούτε ίση ούτε ίδια είναι…με λίγα εξαγοράζουμε πολλά και με πρόσκαιρα αιώνια. Τι φοβόμαστε να μη φτωχύνουμε ή να μην ακούσουμε ελάτε κοντά Μου ευλογημένοι κληρονομήστε τη γη! Όποιος δεν αγαπά τον αδερφό του που βλέπει καθημερινά δεν αγαπά και το Θεό που δεν τον είδε ποτέ! Κι αυτός που δεν αγαπά το Θεό επομένως πώς να συνυπάρξει μ’ Αυτόν και δε θα πάει στην κόλαση; Τι μπορούμε να κάνουμε από δω κι εξής; Έργα αγάπης στους αδερφούς μας, ελεημοσύνη στους φτωχούς, επιστροφή στους πλανεμένους, δικαίωση στους αδικουμένους, εμψύχωση στους αρρώστους, ψυχικά και σωματικά, και από ατιμία, επίσκεψη φυλακών, ανοχή προς πάντα όπως κι ο Κύριός μας μάς ανέχεται όλους, χαρίζοντας μομφή όπως μας τη χάρισε σ’ όλους. Έτσι επιδεικνύουμε αγάπη μεταξύ μας με λόγια και έργα και πετυχαίνουμε αγάπη από το Θεό και ευλογία απ’ Αυτόν και κληρονομιά επηγγελμένη σε μας και για μας ουράνια κι αιώνια βασιλεία.
